Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Đán là gì?

Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Đán là gì – Tết Nguyên Đán, còn được gọi là Tết Cổ truyền hay đơn giản là Tết, là dịp lễ hội quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam. Đây là khoảng thời gian đánh dấu một năm cũ kết thúc và một năm mới bắt đầu theo âm lịch. Cùng tìm hiểu về nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc của Tết Nguyên Đán để thêm trân trọng những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Đán là gì là gì? Bài viết dưới đây sẽ giải thích cho bạn:

1. Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán

Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán đến nay vẫn còn nhiều giả thuyết khác nhau. Một số ý kiến cho rằng Tết Nguyên Đán bắt nguồn từ lễ hội mừng mùa màng bội thu của người Việt cổ. Thời điểm cuối đông đầu xuân là lúc thu hoạch xong lúa gạo, người dân tổ chức ăn mừng, cảm tạ trời đất đã cho một mùa màng thuận lợi.

Theo truyền thuyết, Tết Nguyên Đán còn gắn liền với sự tích bánh chưng bánh giày. Vua Hùng Vương thứ 18 yêu cầu các con trai tìm cống phẩm dâng lên vua. Lang Liêu, người con thứ 18, đã làm ra bánh chưng và bánh giày tượng trưng cho đất và trời, thể hiện sự hiếu thảo với vua cha. Nhà vua chọn bánh chưng bánh giày làm lễ vật, đánh dấu sự ra đời của Tết Nguyên Đán.

Bên cạnh đó, một số học giả lại cho rằng Tết Nguyên Đán chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc. Theo lịch âm của Trung Quốc, Tết Nguyên Đán là thời điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới. Người Việt Nam tiếp thu tập tục này và biến Tết Nguyên Đán thành ngày lễ hội quan trọng của dân tộc.

Dù nguồn gốc chính xác của Tết Nguyên Đán là gì thì không thể phủ nhận đây là dịp lễ hội có ý nghĩa lâu đời, gắn liền với nền văn minh lúa nước và đời sống tinh thần của người Việt Nam.

2. Phong tục đón Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán không chỉ là một ngày lễ mà là chuỗi hoạt động diễn ra trong khoảng thời gian nhất định, thường bắt đầu từ khoảng 23 tháng Chạp âm lịch cho đến hết mùng 7 tháng Giêng âm lịch. Mỗi giai đoạn lại có những phong tục truyền thống riêng:

Tháng Chạp: Đây là khoảng thời gian dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị các món ăn ngày Tết. Người ta thường gói bánh chưng bánh giày, làm mứt, mua sắm quần áo mới. Vào ngày 23 tháng Chạp là tục lệ cúng ông Táo, vị thần cai quản bếp.

Giao thừa: Đêm giao thừa là thời khắc quan trọng đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Các gia đình thường sum họp bên nhau, cùng nhau thắp hương thờ cúng tổ tiên, ăn bữa cơm tất niên. Vào đúng thời khắc giao thừa, mọi người thường đốt pháo để xua đuổi tà ma, đón chào năm mới may mắn.

Mùng 1 Tết: Đây là ngày chính của Tết Nguyên Đán. Người ta dậy sớm mặc quần áo mới, đi chúc tết ông bà, cha mẹ, người thân. trẻ em thường được mừng tuổi bằng những lì xì đựng tiền mới. Các gia đình quây quần bên nhau, thăm hỏi họ hàng, bè bạn.

Những ngày còn lại: Mùng 2 Tết thường là ngày đi thăm hỏi thầy cô, người thân quen. Mùng 4 Tết là ngày cúng rước ông bà về nhà. Mùng 7 Tết là ngày cúng tiễn ông bà về âm phủ. Suốt những ngày Tết, mọi người thường đi chơi chùa, hội hè, thăm thú du lịch.

Mỗi phong tục đón Tết Nguyên Đán đều mang ý nghĩa riêng, thể hiện sự sum họp gia đình, tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng.

3. Ý nghĩa của Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán không chỉ là dịp nghỉ ngơi, vui chơi mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:

Thứ nhất, Tết Nguyên Đán là dịp sum họp gia đình, thể hiện tình cảm yêu thương giữa các thế hệ. Đây là khoảng thời gian con cháu đi làm ăn xa được trở về quê, quây quần bên ông bà, cha mẹ. Mọi người cùng nhau dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị mâm cơm cúng tổ tiên, cùng nhau đón giao thừa, tạo nên không khí đầm ấm, vui vẻ.

Thứ hai, Tết Nguyên Đán là dịp tưởng nhớ đến ông bà, tổ tiên. Người Việt Nam có truyền thống uống nước nhớ nguồn, luôn biết ơn những thế hệ đi trước đã khai kh荒 (khai hoang) lập nghiệp, xây dựng đất nước. Vào dịp Tết Nguyên Đán, con cháu thường đến thăm mộ, dọn dẹp, sửa sang lại nơi an nghỉ của ông bà, tổ tiên. Lễ cúng gia tiên vào dịp Tết cũng thể hiện lòng thành kính, biết ơn của con cháu đối với những người đã khuất.

Thứ ba, Tết Nguyên Đán là dịp để khởi đầu mới mẻ, cầu mong những điều tốt lành cho năm mới. Người ta thường dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, trang trí nhà cửa với hy vọng xua đuổi những điều không may mắn của năm cũ. Mặc quần áo mới, lì xì cho trẻ em với mong muốn một năm mới đầy đủ, sung túc. Thờ cúng tổ tiên vào dịp Tết cũng là dịp để cầu mong ông bà, tổ tiên phù hộ cho gia đình sức khỏe, bình an, gặp nhiều may mắn trong năm mới.

Thứ tư, Tết Nguyên Đán là dịp để quảng bá nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam. Những phong tục đón Tết Nguyên Đán như gói bánh chưng bánh giày, chưng hoa ngày Tết, mặc áo dài, lì xì… là những nét đẹp văn hóa độc đáo của người Việt. Ngày nay, Tết Nguyên Đán không chỉ được người Việt Nam trong nước ăn mừng mà còn được kiều bào người Việt ở nước ngoài tổ chức, góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới.

4. Lời kết

Tết Nguyên Đán là dịp lễ hội quan trọng, mang nhiều ý nghĩa văn hóa, xã hội sâu sắc. Đây là khoảng thời gian để mọi người sum họp gia đình, tưởng nhớ tổ tiên, hướng về cội nguồn, khởi đầu một năm mới với những điều tốt đẹp. Chính vì vậy, việc giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của Tết Nguyên Đán có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.

Xem thêm: Nấu gì cho mâm cơm ngày Tết?, Chăm cá cảnh