Cây nêu là gì? Vị trí và cách chọn, sắp đặt cây nêu ngày Tết

Cây nêu là gì? Vị trí và cách chọn, sắp đặt cây nêu ngày Tết – Tết Nguyên Đán đến, không chỉ nhà cửa rộn ràng trang hoàng, nhiều gia đình còn không quên dựng ngọn cây nêu trước ngõ. Cây nêu, biểu tượng truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc, không chỉ tô điểm cho không khí rộn ràng của những ngày đầu năm mà còn ẩn chứa ý nghĩa sâu sắc. Vậy cây nêu là gì? Làm sao để chọn và sắp đặt cây nêu sao cho đúng cách? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

Cây nêu là gì? Dưới đây là vị trí và cách chọn, sắp đặt cây nêu ngày Tết:

1. Cây nêu

Cây nêu ngày Tết thường được làm từ cây tre thẳng tắp, cao khoảng 5-7m, tượng trưng cho sự vươn cao, hiên ngang của con người. Trên ngọn tre thường được buộc vòng tròn tre nhỏ, phông lồng đỏ hoặc lá dứa xanh mướt, tượng trưng cho mặt trời, mây trời, mang lại sinh khí mới cho đất trời. Cây nêu không chỉ là vật trang trí, mà còn gắn với nhiều ý nghĩa tâm linh, phong tục truyền thống.

Xua đuổi tà ma: Người xưa quan niệm rằng vào thời điểm ông Táo lên chầu trời, tức ngày 23 tháng Chạp Âm lịch, ma quỷ dễ xâm nhập vào trần gian. Cây nêu với chiều cao, sự cứng cáp được cho là mang tính uy nghi, xua đuổi tà ma, bảo vệ cho sự bình yên của gia đình.

Cầu mong may mắn: Vòng tròn trên ngọn nêu tượng trưng cho sự trọn vẹn, sung túc. Việc dựng cây nêu cũng thể hiện mong muốn của gia chủ về một năm mới dồi dào sức khỏe, mùa màng bội thu, gia đình an khang thịnh vượng.

Thể hiện tinh thần cộng đồng: Trong một số vùng miền, việc dựng cây nêu còn mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng. Khi nhiều gia đình cùng dựng nêu trước cửa, tạo nên không khí rộn ràng, sum họp, báo hiệu mùa xuân đã về.

2. Chọn lựa cây nêu

Để cho cây nêu đẹp mắt và mang lại may mắn cho gia đình, việc chọn lựa và chuẩn bị cũng cần được chú ý kỹ lưỡng.

Loại tre: Nên chọn tre già, thân thẳng, không cong vênh, không bị mối mọt. Tre nứa hoặc tre gai thường được ưa chuộng hơn vì có độ dẻo dai, chịu gió tốt.

Chiều cao: Chiều cao của cây nêu tùy thuộc vào không gian ngôi nhà, thường dao động từ 5-7m. Nên chọn nêu cân đối với chiều cao của mái nhà, tránh trường hợp quá cao hoặc quá thấp.

Lá tre: Phần lớn thân nêu sẽ được loại bỏ lá, chỉ giữ lại vài lá xanh ở ngọn. Một số nơi còn buộc thêm lá dứa hay cành đa nhỏ mang ý nghĩa xua đuổi tà ma.

3. Vị trí đẹp

Vị trí đặt cây nêu cũng ảnh hưởng đến phong thủy và thẩm mỹ của ngôi nhà.

Trước sân nhà: Đây là vị trí truyền thống thường thấy nhất. Nên đặt nêu ở khoảng đất trống, thoáng đã, tránh khuất bóng cây cối hay gần tường nhà.

Hướng nêu: Theo quan niệm phong thủy, nên hướng nêu về phía trước nhà, tức là hướng Nam nếu nhà quay về hướng Đông. Tránh hướng nêu vào các góc cạnh hay cửa chính.

Kết hợp trang trí: Xung quanh gốc nêu có thể rắc vôi trắng thành hình cánh cung hoặc vòng tròn để xua đuổi tà ma. Đèn lồng đỏ, câu đối Tết, diều sáo hay chuông gió treo trên ngọn nêu cũng tô điểm thêm cho không khí rộn ràng của ngày Tết.

4. Từng bước dựng nêu

Nghi thức dựng nêu: Sau khi cúng vái, những người khỏe mạnh trong gia đình sẽ cùng nhau dựng nêu, nâng cẩn thận cây tre và cắm vững chắc xuống đất. Tránh để ngọn nêu bị gãy đổ hay nghiêng ngả.

Trưng bày và bảo quản: Sau khi dựng, nên thắt chặt gốc nêu bằng dây cước để đảm bảo an toàn trong những ngày gió lớn. Có thể trang trí thêm nêu bằng đèn lồng, cờ đuôi cá, câu đối Tết để tô điểm cho không gian ngày xuân.

Lưu ý: Cây nêu thường được giữ đến hết Tết Nguyên Đán, tức là tới ngày rằm tháng Giêng Âm lịch. Khi hạ nêu, cần tháo dỡ cẩn thận, tránh làm gãy đổ. Vài nơi có phong tục đốt nêu hoặc cho trôi sông, mang ý nghĩa tiễn đưa những điều không may mắn của năm cũ.

5. Cây nêu trong văn hóa

Cây nêu không chỉ là một vật trang trí, mà còn là một biểu tượng văn hóa mang đậm dấu ấn tâm hồn người Việt. Hình ảnh ngọn nêu vươn cao trước ngõ xóm làng trở thành nét đặc trưng của Tết cổ truyền, đánh thức niềm mong mỏi về một năm mới an khang, sung túc.

Truyền thuyết ly kỳ: Theo truyền thuyết, cây nêu bắt nguồn từ câu chuyện đánh đuổi giặc Ân của Hai Bà Trưng. Tương truyền, Hai Bà Trưng đã cắm những ngọn tre trước cửa, buộc vải đỏ làm cờ hiệu tập hợp nghĩa quân, mang đến chiến thắng oanh liệt. Từ đó, hình ảnh cây nêu cũng gắn liền với tinh thần dũng cảm, kiên cường của người Việt.

Biến tấu đa dạng: Mỗi vùng miền trên dải đất Việt Nam lại có những cách thức trang trí và ý nghĩa riêng dành cho cây nêu. Ở miền Bắc, đơn giản với vòng tròn tre và lá dứa xanh. Miền Trung thường trang trí thêm diều sáo, cầu mong một năm mới thuận hòa, mùa màng bội thu. Còn ở miền Nam, nêu thường được treo thêm các vật dụng tượng trưng cho nghề ng nghiệp của chủ nhà, cầu mong may mắn hanh thông.

Bảo tồn và phát huy: Trong bối cảnh giao thoa văn hóa hiện đại, việc gìn giữ và phát huy giá trị của cây nêu càng trở nên ý nghĩa. Các hoạt động dạy vẽ tranh, làm mô hình nêu hay tổ chức thi dựng nêu cho trẻ em sẽ giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về ý nghĩa, nét đẹp độc đáo của truyền thống này.

6. Ý nghĩa của cây nêu

Cây nêu không chỉ là biểu tượng riêng của từng gia đình, mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng trong những ngày đầu năm mới. Khi cùng nhau chuẩn bị, dựng nêu, mọi người có dịp sum họp, trò chuyện, cùng nhau cầu mong những điều tốt đẹp cho năm mới.

Không khí đoàn kết: Việc nhiều gia đình cùng nhau dựng nêu, trang trí đường phố với cờ hoa, đèn lồng tạo nên không khí rộn ràng, đoàn kết trong ngày Tết. Những hoạt động tập thể này mang đến niềm vui, xóa tan khoảng cách, thắt chặt tình cảm xóm làng.

Lan tỏa may mắn: Người xưa quan niệm rằng việc cùng nhau dựng nêu sẽ lan tỏa may mắn, bình an cho cả cộng đồng. Cây nêu vươn cao trước mỗi nhà như những lời chúc phúc, cầu mong cho một năm mới an khang, thịnh vượng.

Bảo tồn giá trị văn hóa: Việc cùng nhau gìn giữ, phát huy phong tục dựng nêu là cách bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống, duy trì nét đẹp riêng của Tết Việt. Đây cũng là cách giáo dục thế hệ trẻ về tinh thần đoàn kết, hướng về cội nguồn.

Kết luận

Cây nêu không chỉ là một nét đẹp truyền thống, mà còn là biểu tượng cho tinh thần lạc quan, hướng về tương lai của người Việt. Dựng nêu ngày Tết không chỉ mang đến may mắn, an khang cho gia đình, mà còn gắn kết gia đình, họ hàng lại với nhau.

Xem thêm: Cách làm mâm cỗ Tất Niên ngon tuyệt ngày Tết không phải ai cũng biết, Yêu tiểu cảnh